سازهای بادی نوعی از آلات موسیقی هستند که نوازنده با دمیدن صدا در داخل آنها صدا تولید می‌کند. این دسته از سازها قدمتی دیرینه دارند و در انواع کنسرت‌ها، ارکسترها، گروهای جاز و گروه‌های موسیقی نظامی به کار می‌روند. در این مطلب از آموزشگاه موسیقی شمیم قصد داریم ضمن دسته‌بندی سازهای بادی شما را با انواع آنها آشنا کنیم.

انواع سازهای بادی

سازهای بادی قدمتی دیرینه دارند و در نقاط مختلف جهان مورد استفاده قرار می‌گیرند. به‌طورکلی این سازها در دودسته برنجی و چوبی تقسیم‌بندی می‌شوند. در ادامه به بررسی این دو نوع می‌پردازیم:

سازهای بادی چوبی

صدا در سازهای بادی از طریق دمیدن هوا در یک دهانه و ایجاد ارتعاش در نی تولید می‌شود. سازهای بادی چوبی خود به سه دسته بی زبانه یا بدون قمیش، دوزبانه و زبانه‌دار ساده تقسیم می‌شوند. فلوت، ریکاردو، کلارینت، ابوا، فاگوت و ساکسیفون جزو خانواده این نوع از سازها هستند.

سازهای بادی برنجی

در سازهای بادی برنجی صدا از طریق ارتعاش لب‌های نوازنده در دهانه و عبور جریان هوا از طریق لوله تولید می‌شود. معمولاً جنس این سازها از آلیاژ برنج می‌باشد؛ اما گاهی از فلزات دیگری همچون طلا و یا مس نیز ساخته می‌شوند. هورن، ترومپت، ترومبون و توبا از معروف‌ترین سازهای برنجی هستند که در موسیقی راک، پاپ و جاز به کار برده می‌شوند.

دسته‌بندی سازهای بادی چوبی

در بدنه سازهای بادی، تیغه هوایی وجود دارد، هوا در اثر دمیدن به تیغه هوا برخورد می‌کند و با به ارتعاش درآمدن آن صدا تولید می‌شود. در نوع زبانه‌دار این سازها بخش کوچکی از جنس پلاستیک یا نی وجود دارد. هوای دمیده شده در ساز باعث ارتعاش این زبانه می‌شود. رایج‌ترین و معروف‌ترین سازهای بادی چوبی عبارت‌اند از:

فاگوت

 این ساز از دو بخش بدنه و زبانه تشکیل شده است. بدنه فاگوت از جنس چوب است و بر روی آن سوراخ‌هایی تعبیه شده که نوازنده برای ایجاد نت‌های مختلف انگشتان خود را بر روی این سوراخ‌ها قرار می‌دهد. زبانه این ساز از دو قطعه نی نازک متصل‌به‌هم تهیه می‌شود. نوازنده با دمیدن هوا در دهانه و لرزیدن زبانه، صدا تولید می‌کند.

فلوت

 دسته‌بندی سازهای بادی را با معرفی فلوت ادامه می‌دهیم. این ساز قدیمی صدایی شیرین و رسا دارد، این ساز از متریال‌های مختلفی چون فلز، پلاستیک و چوب ساخته می‌شود. از فلوت در طیف گسترده‌ای از سبک‌های موسیقی همچون ارکسترهای کلاسیک، گروه‌های جاز و رژه استفاده می‌شود.

کلارینت

 این ساز از خانواده سازهای قمیشی است و صدایی گرم و رسا دارد. نوازنده کلارینت، می‌تواند طیف گسترده‌ای از نت‌ها را بنوازد و به همین دلیل در ارکسترها، گروه‌های جاز، برنجی و حتی به‌صورت تک‌نوازی نیز می‌توان از این ساز استفاده نمود.

ابوا یا هوت بویس

 این ساز از خانواده سازهای دو زبانه چوبی می‌باشد. صدای ابوا بسیار گرم و غم‌انگیز است. نوازنده می‌تواند طیف وسیعی از نت‌ها را با آن بنوازد. ابوا در تک‌نوازی، گروه نوازی و ارکسترها مورد استفاده قرار می‌گیرد. اجزای اصلی این ساز از قمیش، مجرای مخروطی، سوراخ‌ها، کلیدها و ناقوس تشکیل شده است.

کرآنگله یا هورن انگلیسی

 این ساز از خانواده سازهای بادی چوبی دوزبانه است. کرآنگله از لحاظ شکل ظاهری و طرز نواختن صدا بسیار شبیه ابوا است، طوری که برخی آن را آبوا بم می‌نامند. اجزای اصلی تشکیل‌دهنده این ساز منافذ، دهانه، اسلاید و ناقوس می‌باشد.

ریکوردر

 این ساز بادی از خانواده فلوت‌ها می‌باشد؛ زیرا از لحاظ ظاهری شبیه فلوت است. اما ساختار آن ساده‌تر بوده و صدایی ملایم‌تر دارد. از این ساز در موسیقی کلاسیک، جاز و محلی بهره می‌برند. ریکوردر در آموزش موسیقی برای کودکان و یادگیری نت‌ها و ریتم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

انواع سازهای بادی برنجی

معرفی برخی از سازهای بادی برنجی

سازهای بادی برنجی با دمیدن و ایجاد ارتعاش در درون کاسه دهنی ساز صدای دلنوازی تولید می‌کند. در ادامه دسته‌بندی سازهای بادی برنجی به معرفی برخی از انواع این ساز می‌پردازیم.

ترومپت: این ساز که جزو سازهای انتقالی می‌باشد، زیرترین صدا را در بین سازهای برنجی دارد. ترومپت معمولاً از برنج ساخته می‌شود و از یک لوله خمیده به شکل مخروط معکوس تشکیل شده است در انتهای این لوله دهانه گشادی تعبیه شده که نوازنده با دمیدن در این دهانه و ارتعاش لب‌های خود صدا تولید می‌کند. از این ساز در موسیقی جاز، راک و پاپ استفاده می‌شود.

هورن Horn : هورن شباهت زیادی به ترومپت دارد؛ اما لوله آن کلفت‌تر و مخروط انتهایی آن کوتاه‌تر است. صدای این ساز گرم، نرم و پخته است و در موسیقی کلاسیک، راک، جاز و پاپ استفاده می‌شود.

توبا Tuba : توبا صدایی بم، عمیق و طنین‌انداز دارد و بزرگ‌ترین ساز از خانواده سازهای بادی برنجی است. این ساز از لوله‌های پیچ‌خورده عمودی، سوراخ مخروطی پهن، دهانه فنجان شکل و 3 الی 4 سوپاپ تشکیل شده است. این ساز در گروه‌های نظامی و به عنوان ساز سولو استفاده می‌شود.

سوزافون یا سوسافون: این ساز دور بدن نوازنده قرار می‌گیرد و دهانه خروجی صدای آن در بالای سر نوازنده قرار دارد. برای نواختن این ساز از لب و انگشتان استفاده می‌شود. سوزافون به دلیل صدای قدرتمند و رسا، برای نواختن در فضای باز و در میان جمعیت بسیار مناسب است.